Wat is de kern van de kijk van LavaBird op zitten? Intrinsic Motion. Maar wat bedoelen we nou precies met Intrinsic Motion? Waarom is het zo verrekte belangrijk dat we ons bewust zijn van onze Intrinsic Motion? En als we het over zitten hebben, dat stoelontwerpers zich er bewust van zijn? Dat leg ik uit aan de hand van… een wolkenkrabber.
Maar voordat we naar die wolkenkrabber gaan, is het handig dat je begrijpt wat jij aan dit artikel hebt. Als ik mijn schrijfwerk goed gedaan heb, dan heb je na het lezen van dit artikel een beginnend beoordelingsvermogen om in te schatten of een stoel of kruk recht doet aan het lichaam van de gebruiker.
Voor we het artikel induiken, wil ik je eerst de definitie geven. Motion lijkt me helder, maar Intrinsic heeft misschien wat duiding nodig. Uit Intrinsic spreken wat ons betreft twee dingen:
Intrinsic:
1: internally
2: belonging to a thing by its very nature
Erbij stilstaan dat niks stil staat.
Dan nu de vraag: waarom is dit zo ontzettend belangrijk? Waarom is het zo belangrijk om het niet alleen scherp te stellen, maar ook om te begrijpen hoe dit toe te passen? Ja... nu komen we bij de wolkenkrabber.
Veel mensen staan er niet bij stil dat niks stil staat. En dat maakt helemaal niks uit. Meestal. Meestal, want in sommige gevallen maakt het alles uit. Ik zal er een paar noemen, beginnende met de wolkenkrabber. Grady Hillhouse zegt het mooi in een blogpost op Practical Engineering:
“Most of us hold an intrinsic belief that buildings should not move. We don’t even think about it. For our entire lives Wednesday has come after Tuesday, the sun has risen in the east, and our domiciles and dwellings have remained static beneath our feet. So you can forgive your subconscious for feeling some amount of terror when such a fundamental belief is shaken, especially when the shaking is literal. It may not be enough to harm the building’s structure, but it’s certainly enough to cause a one-percenter on the top floor to lose his caviar, and buildings aren’t good for much if people don’t want to be inside them.”
De Taipei 101 met z’n beroemde ‘tuned mass damper’.
Foto door Marina Perez op Unsplash.
Niks staat stil. Alles beweegt altijd. Zelfs een gebouw. Nog steeds geldt: het maakt niks uit als jij er nooit bij stilstaat dat een wolkenkrabber niet stilstaat. Tenzij... je architect bent. Als je architect bent, is het van fundamenteel belang dat je snapt hoe dode materialen als metaal en beton bewegen.
Als je dat niet doet, wordt het in het beste geval erg onplezierig om op de hogere verdiepingen te vertoeven. Omdat je je kaviaar verliest, of omdat je ‘zeeziek’ wordt. In het ergste geval dondert op een gegeven moment het hele gebouw in elkaar.
Van wolkenkrabbers, naar mensen
Allicht heb je inmiddels zoiets: jaha… ik snap het nu wel. Waarom neem je in vredesnaam zó ruim de tijd om je punt over beweging te maken? Goeie vraag. Dat doe ik, omdat ik graag wil dat duidelijk wordt hoe stompzinnig het is dat we er soms, op punten waar die beweging veel meer dan bij gebouwen evident is, geen rekening mee houden.
Bij mensen is rekening houden met beweging van levensbelang. Ten eerste omdat beweging afknellen bij mensen, bijna direct menselijk leiden tot gevolg heeft. Ten tweede omdat in de stappen van weinig naar veel beweging, de mens weer een stap beweeglijker is dan een wolkenkrabber of boom.
Dat voelt als een open deur, maar die deur zit als het om zitten gaat vaak potdicht. Mensen bewegen altijd. Zelfs als we slapen is er beweging. En dan bedoel ik niet eens het woelen en draaien horende bij een gezonde nachtrust, ik bedoel de wereld van beweging in ons.
Zitten is een actievere, dus nog beweeglijkere activiteit dan slapen. De spanning die zich in ons lichaam opbouwt als er geen rekening gehouden wordt met die beweging kennen de meeste mensen maar al te goed. Een van de manieren waarop die spanning zich uit? Rug, nek en schouderklachten.
Op naar de volgende vragen:
hoe houden we rekening met de beweging in ons lichaam?
Is elke vorm van beweging goed? En zo niet;
Welke beweging wel en welke niet?
Welke beweging past bij je?
Daarbij is het essentieel om de vraag te kunnen beantwoorden: welke beweging past er bij de mens. Welke beweging is de mens eigen, en welke is hem vreemd. Vreemd komt van het oudnederlandse fremithi: van elders afkomstig. Met andere woorden: welke beweging komt van buiten ons, en welke komt van nature uit onszelf voort en past bij ons?
Als het om zitten gaat, kan het helpen om onderscheid te maken tussen vier ‘levels’ van beweging. Voordat je hierin duikt, raad ik je aan om — als je dat nog niet gedaan hebt — ook Ramons’ artikel ‘Wat ís zitten eigenlijk?’ te lezen, omdat onderstaande dan waarschijnlijk makkelijker op z’n plek valt.
The Four Levels of Motion
Level 1. No Motion.
Zoals gezegd, alles beweegt altijd, dus ‘no motion’ kan helemaal niet. Maar je kunt wel een stoel ontwerpen zonder daarbij met de beweging van het lichaam rekening te houden. Ja, we zien een trend in de stoelenwereld: er wordt iets meer met beweging rekening gehouden, maar nog steeds zou je het overgrote deel van de stoelen onder Level 1 kunnen scharen. Is dat slecht? Niet perse. Is het slecht om op hakken te lopen? Niet perse. Tenzij je lichaam jaar in jaar uit alleen maar op hakken heeft gelopen zich er zo aan heeft aangepast, dat het niet anders meer kan... In principe kan ons lichaam op heel veel plekken prima zitten, zelfs als die plekken niet gemaakt zijn om op te zitten. Zo zit een peuter zonder hulp van een stoel prima op een vlakke, bewegingloze ondergrond. Hoe beter jouw lichaam kan zitten, hoe makkelijker het is om op meer uitdagende plekken en ondergronden toch goed te zitten. Helaas zijn de meeste mensen, mede door hoe ze jaar in jaar uit op stoelen hebben gezeten, niet meer zo ‘in touch’ met hun lichaam als ze zitten, en is het lichaam met de jaren bovendien bepaalde skills verloren. Als ik voor mijzelf spreek: zelfs nu ik weet wat zitten is, en weer leer om naar mijn lichaam te luisteren, krijg ik mijn lichaam onmogelijk in de juiste houding om ontspannen op de grond te zitten. We zijn dus wat kwijtgeraakt en daardoor afhankelijk geworden van de traditionele stoelvorm. En ben je op dat punt gekomen, dan kan zo’n klassieke stoel (lees: praktisch elke bureaustoel) gevaarlijk zijn. De vorm houdt geen rekening met hoe je lichaam van nature zat en geeft je niet de vrijheid maar zet de boel op slot waarna de spanning in je lijf zich op begint te bouwen.
Level 2. External Motion.
Met Level 2. External Motion, bedoelen we dat er wel rekening gehouden wordt met beweging die aan de buitenkant zichtbaar is, zonder begrip is van wat er zich in het lichaam afspeelt. Dit is nog te beperkt om werkelijk verschil te maken. Iedereen begrijpt dat een beweging niet perse beter is dan geen beweging. Probeer je e-mailtje maar eens te tikken terwijl je op een rodeostier zit, en je snapt wat ik bedoel.
Level 3. Internal Motion.
Internal Motion komt in de buurt van Intrinsic Motion, maar zoals gezegd: Internal Motion ≠ Intrinsic Motion. Level 3 houdt er rekening mee dat er een verborgen wereld van beweging is in ons lichaam. Van onze spieren, pezen en vaten, tot onze organen en gewrichten: alles is constant in beweging. Maar essentieel om hier goed rekening mee te houden, is een begrip van of de beweging die we met een stoel faciliteren (of bij sommige designs forceren), past bij de beweging die ons lichaam eigen is. Je kunt een kruk ontwerpen met een veer in de poot zodat er een beweging in je zitten komt. Maar als die beweging niet aansluit bij je Intrinsic Motion, dan is het in het beste geval een stuk lastiger om het product intuïtief te gebruiken, en in het slechtste geval is het product niet veel beter dan producten die geen rekening houden met beweging. Ze verstoren je Intrinsic Motion en veroorzaken daardoor juist spanning. Ook komen dit soort producten na een paar weken enthousiast proberen vaak ongebruikt in een hoekje te staan, omdat het te hard werken is om ze goed te gebruiken.
Level 4. Intrinsic Motion.
Een product wat werkelijk jouw Intrinsic Motion eert, kan alleen ontstaan door een combinatie van diepe kennis over zowel het zittende lichaam, als productontwerp. Dat begint dus met de vraag uit het artikel van Ramon: Wat ís zitten eigenlijk? Als het aan ons ligt, komt er stapje voor stapje een zitrevolutie op gang van producten die steeds puurder bij onze Intrinsic Motion passen. Of wij die producten nu maken, of een ‘concurrent’. Want hoe makkelijker het wordt dichtbij je natuurlijke manier van zitten te blijven, hoe meer het intuïtieve spel van balans de ontspanning erin houdt. En hoe beter je lekker en gezond zit, dus vanuit het bekken, met het bekken in een fijne stand gekanteld om de hele keten naar boven toe goed in balans te houden. Zo draagt je lichaam je gewicht op de juiste manier en krijgt alles in je wat ruimte nodig heeft, de ruimte.
Een groot voordeel van producten die jouw Intrinsic Motion eren? Intuïtief en intrinsiek zijn goede vrienden van elkaar. Hoe meer de beweging die het product mogelijk maakt past bij jouw lichaamseigen, aangeboren manier van bewegen, hoe makkelijker je een mooie zithouding aanneemt op dat product. En dat is belangrijk, want gedragsverandering moet je zo makkelijk en leuk mogelijk maken, anders haak je op een gegeven moment af.
Een mooie bijvangst? Door op producten te zitten die jouw Intrinsic Motion eren, wordt je lichaam weer langzaam wakker. Je wordt je weer bewust van jouw intrinsieke zitkwaliteiten, je zult het sneller merken als je verkeerd zit op andere stoelen, banken, krukken of ondergronden, en je corrigeert makkelijker waardoor je ook op die plekken beter zit. Je krijgt stapje voor stapje de controle en vrijheid weer terug.
Nerd alert.
Oké, tot zo ver was het artikel volgens mij met een beetje algemene kennis en logica makkelijk te begrijpen. Nu volgt een kort stukje om het lichamelijke aspect van Intrinsic Motion in het zitten te duiden, dat wat meer technische voorkennis en kennis over het lichaam vraagt. Maar ik zal mijn best doen om het niet zo vaag te maken dat je er zonder die voorkennis helemaal niks van opsteekt. En je bent op de nerds playground, dus hey…
Daar gaan we: Intrinsic Motion definiëren we dus als de interne beweging die wezenlijk en onlosmakelijk bij je past. Maar wat is Intrinsic Motion nou precies in het zitten? Bij elke vorm van bewegen gaat Intrinsic Motion over het vinden van balans. Ook tijdens het zitten, zoekt ons lichaam in principe die balans.
Daarvoor is het begrip zwaartepunt van belang. De Van Dale geeft als definitie van zwaartepunt: punt waaromheen het gewicht van een lichaam gelijkelijk verdeeld is. Het zwaartepunt in ons lichaam bevindt zich middenin ons lichaam, precies boven ons bekken. De optimale balans in het zitten, is als dat zwaartepunt zich recht boven ons steunvlak bevindt.
Dat is een vrij technische manier om te zeggen: als ons lichaam precies in evenwicht is. Ons steunvlak tijdens het zitten is in principe het vlak waar onze billen op rusten (tenzij we op zo’n manier zitten dat onze benen, armen en/of rug een beetje van het gewicht meedragen). Als dat zwaartepunt zich niet recht boven het steunvlak bevindt, zal je lichaam extra moeten werken.
Vergelijk het met iets zwaars uit een kast pakken terwijl je staat. Als je dichtbij de kast staat gaat het prima. Als je een meter van de kast staat en je strekt alleen je arm uit om dat zware voorwerp te pakken, komt er, als je je voeten niet verplaatst, een flinke spanning op je lichaam te staan omdat het zwaartepunt zich verplaatst terwijl je steunvlak (je voeten op de grond) zich niet verplaatst. Je bent niet meer in evenwicht, dus óf je valt om, óf je kunt net rechtop blijven staan, maar met veel meer inspanning.
Daarom is het handig om, als je iets uit de kast pakt, hier met je steunvlak al rekening mee te houden: dichter bij de kast gaan staan, of in ieder geval één voet dichter bij de kast plaatsen. Dit principe geldt zoals gezegd dus ook in het zitten, met de volgende gevolgtrekkingen:
- Als je op een stoel zit waarbij je met je niet alleen met je zitvlak, maar ook met een deel van je bovenbenen op de zitting rust, dan bevindt je zwaartepunt zich al snel niet meer in balans boven je steunvlak maar meer naar achteren.
- We leven. En omdat we geen dode objecten zijn, is het niet zo dat we aan het begin van de dag ons zwaartepunt statisch boven ons steunvlak op slot zetten om het er pas een het einde van de dag weer uit te halen. Nee, dit is een constant spel. Als we voorover buigen om iets van ons bureau te pakken. Als we ons hoofd kantelen om in de verte te staren om even over iets na te denken, als we onze muis bewegen; constant verplaatst het zwaartepunt van ons lichaam zich subtiel of minder subtiel, en voor een optimale balans proberen we ons steunvlak daar weer mooi onder te krijgen.
Als een stoel je niet goed de mogelijkheid geeft om je zwaartepunt recht boven je steunvlak te houden, en als een stoel geen rekening houdt met het balansspel dat leven heet, maar je in plaats daarvan ‘op slot zet’, bouwt de spanning zich op. Een kruk als de STiT brengt dit natuurlijke spel van de optimale balans zoeken, welke beweging je ook maakt, op een intuïtieve manier weer terug in het zitten.
Voller leven en bewegen met Intrinsic Motion.
Tot zo ver het wat meer theoretische stuk. Ik ga richting afronden, maar niet voordat ik je heel kort uitleg hoe Intrinsic Motion nog veel dieper gaat en veel krachtiger is dan ik tot nu toe beschreven heb. Het raakt namelijk aan de ‘Why’ van LavaBird. Wat ons ten diepste drijft om er te zijn voor mensen die zitten.
Ja, we wensen mensen toe dat ze weer puurder zitten omdat dit gezonder is. Maar onze ‘Why’ raakt aan een emotioneler, dieper liggend iets: vrijheid. Hoe meer ons van buiten opgelegd wordt zonder een begrip van wat er zich binnenin ons afspeelt, en hoe meer wij dit zelf bewust of onbewust toelaten, hoe meer we ‘gevangen’ komen te zitten.
Het tegenovergestelde is ook waar: hoe meer we weer in contact komen met onze Intrinsic Motion, hoe vrijer we ons voelen. Denk maar eens aan de smile die tevoorschijn komt als je met losse handen op een fiets zit. Ken je dat gevoel? Op de een of andere manier komt er iets moois in ons los als we helemaal in ‘the zone’ zijn.
Foto: Dikaseva op Unsplash
Hoe meer je bewust met fietsen bezig bent, hoe meer er een kramp in schiet en je de balans verliest. Hoe meer je loslaat en vanuit je balans op die fiets zit, hoe meer dat gevoel van vrijheid die glimlach op je gezicht tovert.
Of denk aan sport. Hoe meer een atleet dat spel van optimale balans beheerst, hoe makkelijker de atleet beweegt, hoe kleiner de kans op blessures is, en hoe groter de kans dat hij/zij in ‘the zone’ komt.
Met name bij sporten waarin het hele lichaam betrokken is zoals basketbal, voetbal, dans (ok, niet perse een sport, maar je snapt wat ik bedoel) of vechtsport. Niet voor niks gaat het in dat soort sporten zo veel over je ‘core’. Als een atleet vanuit zijn ‘core balance’ weet te sporten, komt er een soort intuïtieve oerbeweging uit hem voort.
Hoe meer een atleet daarmee in contact komt, hoe minder de atleet erbij stilstaat wat hij doet en hoe meer hij in een flow terecht komt. Er met je hoofd bij stilstaan terwijl je beweegt verstoort juist die optimale beweging.
Deze vrijheid wensen we mensen trouwens niet alleen lichamelijk toe, maar in alle aspecten van het leven. Het vinden van wat je intrinsiek drijft om van daaruit een fijne work-life balance en een creatieve vrijheid te ontdekken. Dat is niet perse wat de producten van LavaBird feitelijk voor je doen, maar wel waar we als merk voor staan en willen gaan.
In het artikel ‘Bewust worden van je lichaam’ gaan we op het fysieke aspect van de vrijheid nog iets dieper op in, maar voor nu hoop ik dat je aanvoelt dat bewegen vanuit je Intrinsic Motion vrijheid met zich meebrengt. Een vrijheid die nu uit het zitten verdwenen is, en die LavaBird de wereld toewenst.
Tot slot: de droom en de nachtmerrie
Ten slotte kort een doemscenario en een droomscenario. Een bepaalde lijn doortrekken de toekomst in kan helpen om dingen uit te vergroten en ze daarom in het heden scherper te zien. Een poosje geleden waren Ramon en ik op een productlancering van een stoelenmerk.
Daar gaf iemand een kijkje in de mogelijke toekomst van het zitten. Hij liet een zeer futuristisch uitziende machine zien. Een volledig doorontwikkeld stoeldevice, vol sensoren en afstelmechanismen.
Het idee was als volgt: dit apparaat meet constant je hele lichaam door, weet precies wat jouw lichaam nodig heeft om gezond te zitten, en stelt de stoel gedurende de dag steeds automatisch optimaal af op wat je op dat moment nodig hebt. Heb je iets te weinig doorbloeding in je benen? Bzzzzzzzz, en hop, de boel staat iets gekanteld.
Een still uit Pixar’s Wall-E, van jonnegroni.com
Zijn droomscenario is ons doemscenario. Waarom dit een doemscenario is? Omdat het de ultieme betutteling is. Het volledig onderschatten van onze intrinsieke zitkwaliteit. Een poosje in zo’n device, en ons lichaam raakt het laatste restje aangeboren zitten wat het nog wel in zich heeft, ook nog kwijt.
Om te begrijpen hoe absurd het is: stel je eens voor dat iemand als ideaalplaatje voor de toekomst een loopdevice voorstelt dat het lopen volledig mechanisch van je overneemt. Waar je ook heen loopt, alles wordt gecontroleerd, bijgesteld en ondersteund. Een jaar in zo’n loopdevice en ons lichaam verliest zijn kracht en kunde en is er volledig van afhankelijk geworden, met alle gevolgen van dien.
Absurd gelukkig, maar helaas is dit wat zitten betreft helemaal niet zo’n absurd scenario. Sterker nog, het is al voor driekwart de realiteit. De stoelen waarop we zitten nemen het zitten al voor een groot deel van ons over, waardoor ons lichaam het verleert. We zitten niet op een stoel, de stoel laat ons zitten.
Het droomscenario? Daar heb ik de eerste helft al van geschetst: dat producten steeds beter ontwikkeld worden met onze Intrinsic Motion in gedachten. De andere helft? Ten eerste dat ons lichaam stapje voor stapje weer leert wat zitten is, zodat we niet meer van producten afhankelijk zijn om goed te zitten. Ten tweede dat onze kinderen, doordat we weer leren wat zitten werkelijk is, het zitten überhaupt nooit verleren.
We hopen dat dit artikel jou wat dat betreft een stapje in de goede richting helpt. Wil je meer weten, check dan bijvoorbeeld onderstaande artikelen, of neem contact met ons op.
Nog hongerig? Hier meer leesvoer:
Meer lezen over wat zitten nou eigenlijk is? Lees ‘Wat ís zitten eigenlijk?’
Meer lezen over wat bewust worden van jouw Intrinsic Motion in het zitten en daarbuiten met je doet? Lees ‘Bewust worden van je lichaam’*
Onze kijk op Intrinsic Motion en gezondheid? Check ‘Zitten en gezondheid. Een betere kijk.’*
*Sorry, nog even geduld. Deze artikelen zijn binnenkort beschikbaar.